Co robi 1/8 niepełnosprawnych Polaków?

Dane dotyczące niepełnosprawności są naprawę skąpe. Ostatnio usłyszałem na konferencji zorganizowanej przy udziale PFRON, że właściwie nie ma żadnych miarodajnych informacji statystycznych na ten temat. A jednak parę liczb jest i o tych powiem.

Autor: Krystian z Agere

Bądźmy razem w Społeczności Pomimo, grupie osób które podejmują się działania pomimo niepełnosprawności spolecznosc.agere.org.pl

Dobre, ale nieaktualne

Najlepsze moim zdaniem, informacje pochodzą ze Spisu Powszechnego. Najważniejsze, że są deklaratywne, tzn. że ktoś uważa się za osobę z niepełnosprawnością, a niekoniecznie ma już orzeczenie.

I to przedstawia bardziej prawdziwy obraz rzeczywistości, niż stwierdzenie „mam orzeczenie”. Nie każdemu wszak (o czym pisałem na fundacja.agere.org.pl), się chce załatwiać te zawiłe formalności wymagane do uzyskania statusu osoby z niepełnosprawnością.

Co ważniejsze — wielu zostało po prostu WYKLUCZONYCH (ze strony państwa i urzędów oraz prawa), poprzez przymus przyjścia do lekarza i jeszcze do konkretnej placówki orzeczniczej z dokumentami. Jest to szczególnie trudne, a może i po prostu niemożliwe dla osoby z niepełnosprawnością mobilną.

Wracając do danych… Problemem jest brak AKTUALNOŚCI. Mimo, że ostatni spis jest z 2021, to nie ma opracowanych najnowszych danych po spisie. Są za to stare z 2011, które mówią wyraźnie, że jest nas, osób z niepełnosprawnością 4,7 mln. Tylko nieco ponad 3 mln. z nich ma orzeczenie. Zdecydowana MNIEJSZOŚĆ pracuje, bo bez pracy pozostaje pozostaje ok.77% osób deklarujących niepełnosprawność, a zaledwie garstka jest zarejestrowana w urzędach pracy.

Rzeczywistość liczb…

Osób z niepełnosprawnością jest więc niemal 5 mln. To inaczej mówiąc ok. 12% wszystkich Polaków (na rok 2011, teraz może być i więcej). Jeszcze inaczej, co 8 osoba na chodniku powinna być w jakimś stopniu niepełnosprawna. DUŻO!

Z danych statystycznych nie można jednoznacznie stwierdzić, jak wygląda rozkład poszczególnych rodzajów niepełnosprawności. Zakładam jednak ostrożnie, że u połowy osób deklarujących niepełnosprawność, jest ona mobilna. Te wszystkie informacje pokazują, że każdy Polak, na codzień, powinien SPOTKAĆ przynajmniej parę osób z widoczną niepełnosprawnością mobilną.

Skoro tak ogromna część osób z niepełnosprawnością mobilną jest w naszym społeczeństwie, to czemu tego nie widać? Czemu siedzą w domu, nie wychodzą, nie podróżują, nie jeżdżą do pracy, nie bywają w teatrze lub nie chodzą do fryzjera? Część z nich (jak widać niewielka) pewnie pracuje z domu. Tylko że praca daje pieniądze, a te teoretycznie promują mobilność. A tutaj tak to nie działa. Co się stało?

Przyczyny braku mobilności

Czemu aktywność osób niepełnosprawnych jest mała? Czemu prawie nie ma jej w statystykach? Szczególnie „rażący” jest brak aktywności u osób z niepełnosprawnością mobilną. Duża liczba specjalnych miejsc parkingowych, coraz lepsze dostosowaniu urzędów i placówek rządowych lub samorządowych, specjalny transport w wielu gminach i miastach, windy, itp…

A chętnych do korzystania z tego dobra nie widać zbyt często. Miejsca parkingowe zajęte, ale nie przez osoby niepełnosprawne MOBILNIE, z wind korzysta każdy, podjazdy stoją, lecz nikt chyba nie sprawdza czy są funkcjonalne.

To może jeszcze za mało, bo takie dostosowanie, zapisane przecież w ustawie, a więc obowiązujące placówki publiczne, nie jest jeszcze normą. Trzeba o to walczyć. W dodatku procedury, chociażby związane z uzyskaniem orzeczenia, są jakby z innej epoki, nie są ustawione pod oczekujących pomocy.

Jest jednak inny aspekt. Coraz bardziej widać, że pomimo wielu możliwości i udogodnień, BRAKUJE „chętnych” do podjęcia aktywności. Możliwości są, pomoc jest, a mało kto z tego korzysta. Nawet orzeczenie SUGERUJE, by nic nie robić.

A czemu brak chętnych? Ja to rozumiem, jako osoba niepełnosprawna mobilnie. Każda, dosłownie KAŻDA, przeszkoda na drodze jest dla mnie wysiłkiem na miarę pokonywania maratonu. Więc każda przeszkoda na formalnej drodze, chociażby zdobywania orzeczenia, a potem przykre w nim stwierdzenia, powinna być usunięta, lub cała droga formalna zmieniona, pod kątem niepełnosprawności.

Dwie przeszkody i dwie drogi

Niepełnosprawnych osób jest dużo. Prawie 5 mln. — to potęga ludzi i OGROM Polaków! Nie widać ich jednak na ulicach. Czemu? Bo siedzą w domu i są mało aktywni. To takie proste. Dostosowanie przestrzeni do ich potrzeb to jedno. Brak możliwości poruszania się, różne przeszkody w terenie, te sławne progi — to trzeba zmienić i już wiele się zmieniło.

Co jest jednak jeszcze większą przeszkodą? PSYCHIKA. Emocje. Obawa i złe doświadczenia. Przekonania. Umysł ograniczający mnie w podejmowaniu działań. Historia mojego życia, mówiąca mi, że nie warto i nie można. A może ktoś mi to wmawia? Większość osób w pełni sprawnych tego jednak nie zrozumie. Chcę — to robię, myślą.

Podczas gdy ja, jako osoba niepełnosprawna, nie posiadam woli działania, jeśli nie zobaczę innych, podobnych mi osób, w działaniu i nie przygotuję się dobrze do aktywności. I tu jest ta druga droga. Muszę zobaczyć przykład i mieć pomoc. I one są, ludzie to przeżyli, dają wskazówki i pomogą! Mało kto jednak o nich mówi, mało kto mówi też o własnych osiągnięciach, pomimo niepełnosprawności.

Jest nas dużo, mamy możliwości, których nie było 10-20 lat temu, ale aktywności, pomimo niepełnosprawności, jest mało. To trzeba zmienić.

Ktoś musi wyraźnie pokazać osobom niepełnosprawnym, że mogą działać, poprowadzić przez ten „tor przeszkód” aktywności. Pokazać zyski z działania, dać konkretny sygnał do akcji. Ten pozytywny komunikat i mocny impuls do działania wysyłany w kierunku osób niepełnosprawnych to zadanie Agere Fundacji.